Ang diarrhea at pagsusuka ay karaniwang sintomas kapag may mali sa ating digestive system. Karaniwan nakakaranas tayo ng alinman sa dalawa, pero may mga oras na magkasama sila. Ano ang sanhi ng diarrhea na may pagsusuka?
Viral Gastroenteritis
Ang viral gastroenteritis ay isang sanhi ng pagtatae na may pagsusuka. Ang kondisyong ito ay nagreresulta sa pamamaga, pangangati, at pamamaga ng panloob na lining ng GI tract.
Mga pinakakaraniwang virus na nagdudulot ng impeksyon na ito:
- Rotavirus
- Norovirus
- Adenovirus
- Astrovirus
Ang norovirus ang kadalasang salarin para sa mga kaso ng gastroenteritis sa naiulat na outbreak. Samantala, ang Rotavirus, Adenovirus, at Astrovirus ay maaaring makaapekto sa mga tao sa lahat ng edad, ngunit mas karaniwang nakakaapekto ang mga ito sa mga sanggol.
Maari kang makakuha ng viral gastroenteritis kapag ikaw ay:
- Nagkaroon ng close contact sa isang taong infected ng alinman sa mga virus na nabanggit sa itaas.
- Hinawakan ang mga ibabaw o bagay na nahawakan ng isang taong may impeksyon.
- Kumain ng mga pagkaing inihanda ng isang taong nahawaan ng mga virus.
Dahil sa mga ito, mahalaga ang tamang paghuhugas ng kamay. Higit pa rito, mahalaga din na disimpektahin ang mga ibabaw at bagay na madalas mong hawakan o ginagamit.
Iba pang mga Senyales at Sintomas
Bukod sa pagtatae na may pagsusuka, ang mga taong may viral gastroenteritis ay nakakaranas din ng mga sumusunod na palatandaan at sintomas:
- Pagduduwal (masamang pakiramdam)
- Pananakit ng tiyan o cramping
- Lagnat
- Sumasakit ang mga braso at binti
- Sakit ng ulo
- Nawalan ng gana sa pagkain (dahil sa pagduduwal at pagsusuka)
Upang gamutin ang gastroenteritis, kailangan mong uminom ng maraming fluids upang maiwasan ang dehydration at electrolyte imbalance. Kapag pumunta ka sa ospital, maaaring magreseta ang doktor ng mga anti-vomiting o anti-diarrheal na gamot.
Food Poisoning
Ang isa pang karaniwang kondisyon na nagdudulot ng diarrhea na may pagsusuka ay ang pagkalason sa pagkain. Nangyayari ang food poisoning kapag kumain ka ng mga pagkaing kontamido ng bacteria tulad ng E. coli, Salmonella, at Staphylococcus.
Tandaan na ang pagkalason sa pagkain ay maaaring mangyari kahit saan – sa bahay o sa isang restaurant. Ang panganib ay tumataas kapag ang mga pagkain ay hindi maayos na inihanda, iniimbak, o niluto. Ang mabuting balita ay karamihan sa mga kaso ay malulutas sa loob ng ilang oras hanggang ilang araw kahit na walang paggamot.
Iba pang mga Senyales at Sintomas
Ang iba pang mga palatandaan at sintomas ng pagkalason sa pagkain bukod sa pagtatae na may pagsusuka ay:
- Pagduduwal o “pakiramdam na may sakit”
- Pananakit ng tiyan at pulikat
- Lagnat
Higit pa rito, may mga pagkakataon na ang pagtatae na nauugnay sa pagkalason sa pagkain ay madugo.
Ang patuloy na pagkalason sa pagkain ay maaaring humantong sa dehydration, kaya pinakamahusay na humingi ng medikal na atensyon para sa mga malalang kaso.
Traveler’s Diarrhea
Tulad ng pagkalason sa pagkain at gastroenteritis, maaari kang makaranas ng traveler’s diarrhea kapag kumakain ka ng mga kontaminadong pagkain.
Gayunpaman, hindi tulad ng unang dalawang kundisyon na aming tinalakay, ang traveler’s diarrhea ay karaniwang nangyayari pagkatapos mong makarating sa isang bagong destinasyon.
Ang iba pang mga kadahilanan na maaaring maging sanhi ng traveler’s diarrhea ay:
- Stress sa paglalakbay
- Pagbabago sa diyeta dahil nasa bagong lugar ka
- Ang pagkain ng mga pagkaing sumailalim sa mga sanitary practice na iba sa nakasanayan mo.
Iba pang mga Senyales at Sintomas
Higit pa sa pagtatae na may pagsusuka, ang isang taong may traveler’s diarrhea ay maaari ding dumanas ng:
- Pagduduwal o pakiramdam na may sakit
- Pananakit ng tiyan
- Lagnat
Ang isa pang bagay na dapat tandaan tungkol sa traveler’s diarrhea ay ito ay biglaan. Karaniwan, ang pasyente ay makakaramdam ng biglaang pagsisimula ng malambot, matubig na dumi. Posible rin na may dugo ang dumi.
Sinasabi ng mga doktor na ang mga sintomas ay karaniwang nawawala ng kusa sa loob ng ilang araw. Ngunit maaaring mas mahaba ang mga ito depende sa organismo na sanhi nito. Sa mga kasong iyon, maaaring kailanganin ng mga pasyente na humingi ng medikal na tulong at malamang na magrereseta ang doktor ng mga gamot upang mabawasan ang mga sintomas.
Iba Pang Dahilan Kung Bakit Nangyayari ang diarrhea na may pagsusuka
Bukod sa mga kondisyong ipinaliwanag sa itaas, ang mga sumusunod ay maaari ding maging sanhi ng diarrhea na may pagsusuka:
- Pagkonsumo ng mga nakakairita na pagkain. Kadalasan, ang mga ito ay ang mga mamantika at maraming idinagdag na asukal.
- Labis na pagkain at pag-inom. Kung minsan, ang sobrang pagkain at labis na pag-inom ng alak ay maaaring maging sanhi ng diarrhea na may pagsusuka.
- Stress at anxiety. Maaaring dahil ito sa epekto ng mga stress hormone sa bituka. Ipinapakita ng pananaliksik na ang mga stress hormone ay maaaring makapagpabagal sa motility sa tiyan at maliit na bituka, ngunit maaari silang mag-trigger ng pagtaas ng paggalaw sa malaking bituka.
- Pagbubuntis. Ang mga pagbabago sa diet at pagkasensitibo sa pagkain dahil sa pagbubuntis ay maaaring magdulot ng diarrhea na may pagsusuka. Higit pa rito, mayroong morning sickness na maaaring mangyari sa anumang oras ng araw.
- Mga gamot. At ang huli, ang ilang mga gamot, lalo na ang mga antibiotic, ay maaaring magdulot ng pagsusuka at pagtatae bilang mga potensyal na epekto.
Kailan Dapat Humingi ng Medikal na Tulong
Bagama’t ang karamihan sa mga kondisyon na nagdudulot ng diarrhea na may pagsusuka ay hindi sapat na seryoso upang mangailangan ng ospital, kailangan mong humingi ng medikal na tulong kung ikaw o ang isang taong pinangangalagaan mo ay:
- Hindi makakain o makainom sa loob ng 24 oras
- Hindi makainom ng mga maintenance na gamot
- May lagnat na 38.3 C o mas mataas
- May insulin-dependent diabetes at nakakaranas ng diarrhea na may pagsusuka
- Pagtatae nang higit sa 3 araw o walang nakitang pagbuti sa loob ng higit sa 5 araw
- Makaranas ng walang kaugnayang pananakit ng tiyan; ito ay nangangahulugan na ang cramping o pananakit ay hindi gumagaling pagkatapos ng pagsusuka o pagdumi
- Uminom ng antibiotics kamakailan
- Magkaroon ng madugong pagtatae
- May ng mga palatandaan ng dehydration
Ang Mga Senyales ng Dehydration na Dapat Mong Bantayan
- Nabawasan ang pag-ihi o maitim na ihi
- Uhaw; para sa mga sanggol, mapapansin mong lalo silang iiyak, maiirita, at sabik na uminom kapag nag-aalok ka sa kanila ng isang bagay
- Tuyong dila o loob ng bibig
- Dry eyes o kawalan ng luha
- Pagkaantok
- Lightheadedness
- Balat na hindi kasing “elastic” o “springy” gaya ng dati
Key Takeaways
Tandaan na kung nakakaranas ka ng diarrhea na may pagsusuka, ang prayoridad na interbensyon ay palitan ang mga nawawalang likido. Ang pinakamainam na pagpipiliang inumin ay clear liquids tulad ng tubig at sabaw.
Iwasan ang matamis na inumin o sports drink dahil pwedeng lumala ang mga sintomas. Maaaring bumili ng over-the-counter na ORS o oral rehydration solutions. Panghuli, kung sa pag-inom ay nakakaranas ka ng pagkahilo, maaari kang sumipsip ng ice chips para sa ginhawa.
Laging tandaan na humingi ng medikal na atensyon kung ang diarrhea na may pagsusuka ay nagpapatuloy nang higit sa 24 na oras o kung may mga palatandaan ng dehydration.
