Nag-uubo ka ba o may kakilala kang palaging inuubo? Nakakalito minsan kung anong gamot ba talaga ang dapat inumin, ‘di ba? Huwag mag-alala, alam ko kung gaano nakakabahala ang paulit-ulit na pag-ubo, lalo na kapag nakakaistorbo na sa pang-araw-araw na gawain mo. Sa artikulong ito, tatalakayin natin kung paano pipiliin ang mabisang gamot sa ubo.
Pag-unawa sa Ubo at ang mga Sanhi Nito
Bago pa tayo magsimulang pumili ng gamot, mahalagang maintindihan muna natin ang ubo at bakit ito nangyayari. Ang pag-ubo ay natural na reaksyon ng katawan para maalis ang mga irritant sa daanan ng hangin. Hindi naman ito direktang sakit kundi isang sintomas ng iba pang kondisyon [1].
Ano ang Ubo at Bakit Ito Nangyayari
Napakaraming pwedeng magdulot ng ubo – mula sa sipon, trangkaso, hanggang sa mga allergy at impeksyon. Kapag ang katawan natin ay nakakaramdam ng irritants sa lalamunan o daanan ng hangin, nagkakaroon ng reflex para maalis ang mga ito. Kaya naman, nagkakaroon ng malakas na paglabas ng hangin – ‘yan ang tinatawag nating ubo [1].
Ang ubo ay maaaring tumagal ng ilang araw hanggang ilang linggo, depende sa sanhi. Makakatulong sa iyo na pumili ng tamang gamot kung alam mo kung bakit ka umuubo. Kaya naman, bago ka magself-medicate, alamin mo muna kung ano ang dahilan ng pag-ubo mo [2].
Pagsusuri ng mga Sintomas na Kaugnay ng Ubo
Siyempre, hindi lang naman ubo ang nararanasan mo kapag may sakit ka. May mga kasamang sintomas yan gaya ng lagnat, pagduduwal, o pananakit ng dibdib. Halimbawa, kung may kasamang sipon at plema ang iyong ubo, malamang na respiratory infection ang dahilan [2]. Kung may lagnat ka naman, baka viral o bacterial infection meron ka.
Tandaan mo ‘to: habang mas marami kang kasamang pagsusuri ng mga sintomas gaya ng lagnat, pagduduwal, at pananakit ng dibdib. Mas mainam namang magpatingin sa doktor para mas tiyak pa ang rekomendasyon nila [3].
Iba’t Ibang Uri ng Ubo
Alam mo ba na hindi pare-pareho ang ubo? May mga iba’t ibang uri ito at bawat isa ay may angkop na lunas.
Tuyo at Basang Ubo: Ang mga Pagkakaiba
Ang pinakakaraniwang kategorya ng ubo ay ang tuyo at basa. Ang tuyong ubo – walang lumalabas na plema o uhog at karaniwang dahil sa allergy. Nakakaramdam ka lang ng pangangati o irritation sa lalamunan na nagpapaubo sa’yo. Karaniwan itong nangyayari dahil sa allergy, irritants sa hangin, o early stage ng respiratory infection [4].
Sa kabilang banda, ang basang ubo – may kasamang plema o uhog at resulta ng sipon, trangkaso, o bronchitis [4]. Mahalaga ang pagkakaiba ng dalawang ito kasi iba-iba ang gamot na kailangan mo para sa bawat isa.
Ang Mga Sanhi ng Iba pang Uri ng Ubo
Bukod sa tuyo at basang ubo, may iba pang uri tulad ng:
- Ubo dulot ng allergy – karaniwang tuyo at may kasamang bahing at sipon [5]
- Ubo dahil sa asthma – madalas nangyayari sa gabi o kapag nag-eexercise [6]
- Ubo dahil sa paninigarilyo – matagal na ubo na mahirap alisin [7]
- Post-infectious ubo – nananatili kahit na gumaling ka na sa sakit [8]
Makakabili ka nga ng tamang gamot kung alam mo kung anong klaseng ubo meron ka, kaya bigyang-attention mo talaga ang iyong mga sintomas at kung kailan sila nangyayari [9].
Paano Pumili ng Mabisang Gamot sa Ubo
Ok, ngayong alam mo na kung anong klaseng ubo meron ka, pag-usapan naman natin kung paano pipiliin ang tamang gamot.
Ang Kahalagahan ng Pagsusuri sa mga Sintomas
Napakahalaga ng tamang pagsusuri sa mga sintomas bago bumili ng gamot. Halimbawa, kung may basang ubo ka, mas mainam na gumamit ng expectorant tulad ng guaifenesin para sa basang ubo na tumutulong para maging loose ‘yung plema at madaling mailabas ito [10]. Pero kung tuyong ubo naman, mas mainam ang cough suppressant tulad ng dextromethorphan na nagpapabawas sa reflex ng pag-ubo [11].
May mga gamot din na nakakatulong kapag may kasamang sintomas. Kung may sipon ka kasama ng ubo, pwede kang gumamit ng decongestant. Para naman sa ubong na-trigger ng allergies mainam ang antihistamine [5].
Tandaan mo rin na ang ilang cough medications ay may kombinasyon ng mga ingredients para sa iba’t ibang sintomas. Kaya maging maingat sa pagbili ng gamot lalo na kung may iba ka pang iniinom na gamot [12].
Pagbasa ng Label at Pagsunod sa Dosage
Alam kong nakakainip minsan basahin ‘yung label, pero super importante ‘to! Basahin mo lagi ‘yung ingredients para malaman mo kung alin ang active component at kung may allergy ka ba sa kahit anong sangkap [12].
Sundin mo rin ang pagbasa ng label at pagsunod sa tamang dosage ng gamot. Huwag mag-overdose o mag-underdose dahil hindi magiging epektibo ang gamot, o kaya naman ay maaari kang makaranas ng side effects [13]. Naalala ko ‘yung kaibigan ko na nag-doble ng dextromethorphan, grabe ‘yung antok at pagkahilo na naramdaman niya!
Para sa mga bata, laging sundin ang pediatric dosage na nakasaad. May mga gamot sa ubo na hindi recommended para sa mga batang mas bata sa 4 na taon, kaya mag-ingat [14].
Mga Gamot sa Ubo na Over-the-Counter
Maraming over-the-counter (OTC) na gamot sa ubo ang available sa mga botika. Alamin natin kung alin ang pwede sa’yo.
Ano Ang mga Available na Gamot sa Botika
Sa botika, makakakita ka ng over-the-counter na gamot sa ubo tulad ng expectorants, cough suppressants, at antihistamines:
- Expectorants: Tulad ng guaifenesin (Mucosolvan, Fluimucil) – tumutulong para lumuwag ang plema at mas madaling mailabas [15].
- Cough suppressants: Tulad ng dextromethorphan (Sinecod Forte) – binabawasan ang urge na umubo [16].
- Antihistamines: Tulad ng cetirizine o diphenhydramine (NasaTapp) – mabisa sa allergy-induced na ubo [17].
- Combination medicines: Mayroong mga gamot na naglalaman ng iba’t ibang sangkap para sa multiple symptoms, tulad ng Dynatussin na may parehong expectorant at bronchodilator [18].
Kahit OTC ang mga gamot na ito, kailangan mo pa ring mag-ingat sa paggamit nila. Hindi ito kailangang inumin sa lahat ng pagkakataon na umuubo ka [13].
Paano Pumili ng Over-the-Counter na Gamot
Ang pagpili ng over-the-counter na gamot sa ubo ay nakadepende sa uri ng ubo at mga kasamang sintomas mo. Narito ang ilang tips:
- Para sa basang ubo, piliin ang expectorant.
- Para sa tuyong ubo, angkop ang cough suppressant.
- Kung may kasamang congestion, maghanap ng produkto na may decongestant.
- Kung ang ubo ay dahil sa allergy, antihistamine ang kailangan mo [19].
Huwag kalimutang i-check kung may posibleng interaction ang gamot sa ubo sa iba mong iniinom na gamot. Halimbawa, ang ilang antihistamines ay pwedeng magdulot ng antok, kaya mag-ingat kung nagmamaneho ka [20].
Mga Natural na Remedio para sa Ubo
Gusto mo ba ng natural na solusyon? Sige, pag-usapan natin!
Mga Epektibong Natural na Lunas
Maraming natural na remedyo ang pwedeng gamitin para sa ubo:
- Honey: Isa sa pinaka-epektibong honey bilang epektibong natural na pantanggal ng ubo lalo na para sa mga bata. Makakatulong ito para mabawasan ang irritation sa lalamunan. Pwede kang uminom ng mainit na tubig na may honey at kalamansi [21].
- Luya: May anti-inflammatory properties ang luya na nakakatulong sa pag-alis ng ubo at pamamaga ng lalamunan. Pwede kang mag-brew ng luya tea o kaya naman ay nguyain ang fresh na luya [22].
Tandaan lang na ang mga natural na remedyo ay hindi pa rin kapalit ng tamang medikal na atensyon kapag grabe na ang ubo o may kasamang iba pang malubhang sintomas [23].
Iba pang Natural na Paraan para Pagsagabayan ang Ubo
Bukod sa honey at luya, pwede mo ring subukan ang:
- Steam inhalation: Steam inhalation para marelieve ang nasal congestion. Maglagay ka ng mainit na tubig sa isang bowl, tapos takpan mo ng tuwalya ang ulo mo habang nakayuko ka sa bowl para langhapin ang steam [24].
- Mainit na sabaw: Ang chicken soup o kahit anong mainit na sabaw ay nakakatulong para marelieve ang congestion at pamamaga ng lalamunan [25].
- Uminom ng maraming tubig: Ang pagpapanatili ng hydration para lumuwag ang plema at mapabilis ang paggaling [26].
Isa pang tip: mas maganda kung iwasan mo ang mga pagkain at inuming nagdudulot ng kakulangan sa tubig ng katawan, tulad ng kape at alak habang umuubo ka [26].
