Ang herpes ay isang impeksyon sa balat na dulot ng virus. Ito ay sanhi ng herpes simplex virus (HSV) at kumakalat sa pamamagitan ng balat. Alamin kung ano ang herpes, ano ang mga sanhi, at paano ang paggamot dito.
Ano Ang Herpes: Mga Kategorya Ng Herpes
Mayroong iba’t ibang uri ng herpes simplex virus. Ang mga ito ay maaaring malawak na mauri sa tatlong kategorya:
Alphaherpesvirus
Ito ay mga cytolytic virus na mabilis na lumalaki sa pamamagitan ng pagbuo ng mga nakatagong impeksyon sa mga neuron. Ang ganitong uri ng HSV ay maaaring higit pang ikategorya sa dalawang uri – herpes simplex virus type 1 (HSV-1) at 2 (HSV-2) at varicella-zoster virus. Ang mga virus na ito ay nagpapakita ng kanilang mga sarili sa pamamagitan ng mga sintomas tulad ng vesicular rashes sa mga unang yugto ng kondisyon ng balat, gayundin sa kanilang pag-ulit.
Betaherpesvirus
Ito ay sanhi ng cytomegalovirus (CMV), na dahan-dahang lumalaki. Nagiging sanhi ito ng mga pinalaki na paglaki na tinatawag na cytomegalic sa mga selulang naaapektuhan nito. Sila ay kadalasang lumalaki sa mga selula ng mga bato at mga glandula ng pagtatago. Ang bagong natuklasang human herpes virus 6 (HHV-6) ay kabilang sa kategoryang ito. Ang HHV-6 ay responsable para sa isang sakit ng mga bata na tinatawag na roseola infantum.
Gammaherpesvirus: Kasama sa ikatlong kategorya ng HSV ang Epstein Barr Virus (EBV). Nakakaapekto ito sa mga selulang lymphoid at nananatiling tago dito.
Ano Ang Herpes: HSV-1 At HSV-2
Mula sa tatlong kategoryang ito, ang HSV-1 at HSV-2 ang pinakakaraniwan. Talakayin natin ang mga ito nang detalyado.
HSV-1: Ang virus na ito ay kadalasang nakakaapekto sa bibig o mga lugar sa paligid nito. Ito ay lubhang nakakahawa. Karaniwang nakukuha ito ng mga pasyente sa panahon ng pagkabata at nananatili ito sa buong buhay nila. Ang oral herpes ay tinutukoy din ng iba pang mga pangalan tulad ng oral-labial, orolabial, at oral-facial herpes. Ang isang maliit na porsyento ng HSV-1 ay maaari ding maging genital herpes, na nakakaapekto sa maselang bahagi ng katawan o anus.
HSV-2: Ang virus na ito ay kadalasang nakukuha sa pakikipagtalik. Ito ay isa pang sanhi ng genital herpes. Tulad ng HSV-1, ito ay lubos na nakakahawa at panghabambuhay. Maaari itong gamutin, ngunit hindi pagalingin.
Ang HSV-1 o HSV-2 ay maaaring unti-unting umunlad sa meningitis, isang nagpapaalab na kondisyon ng itaas na ibabaw ng utak at ng spinal cord. Maaari rin itong humantong sa encephalitis o pamamaga ng utak, bagaman ang parehong mga sakit na ito ay nangyayari lamang sa mga bihirang kaso.
Mga Palatandaan At Sintomas
Ang mga sintomas ay malawak na naiiba sa mga pasyente. Ang mga sintomas ay nag-iiba din mula sa banayad hanggang sa malala. Maaari ding asymptomatic ang sakit sa balat. Ibig sabhin, hindi ito nagpapakita ng anumang panlabas na sintomas.
Ang mga karaniwang sintomas ay:
- Mga paltos ng lagnat o fever blisters
- cold sores o sugat sa labi, mga mukhang singaw sa gilid ng labi o bibig
- Mga pantal sa nahawaang lugar
- Bukas na mga sugat o ulser sa loob at paligid ng bibig
- Isa o maramihang mga paltos o sugat na puno ng likido sa bahagi ng ari o anal
- Sakit ng ulo
- Pamamaga ng mga lymph nodes
- Nasusunog na pakiramdam, pangangati, o pananakit sa bibig, lalo na bago ang paglaki ng mga ulser sa bibig
- Pananakit, pangingilig, at/o pangangati habang umiihi
- Hindi maipaliwanag na discharge sa ari
- Pag-ulit ng mga ulcer at paltos sa bibig
- Pagkatapos ng isang linggo o mas kaunti, ang mga sugat at paltos na dulot ng HSV-1 ay maaaring magsimulang mag-crust at magsimulang gumaling nang mag-isa
- Banayad na pamamaril o pananakit sa balakang, binti, at pigi bago tumubo ang mga ulser sa ari
Ang unang pagsiklab ng kondisyon ng balat ay kadalasang pinakamalubha. Unti-unting bumababa sa loob ng 2 hanggang 3 linggo ang kalubhaan at ang dalas ng pag-ulit nito. Ang mga paulit-ulit na paglaganap ay hindi rin nangyayari sa loob ng mahabang panahon.
Ano Ang Herpes: Diagnosis
Ang mga sintomas ng herpes simplex, para sa oral at genital herpes, ay kadalasang katulad ng iba pang mga sakit sa balat na dulot ng mga allergy. Maaaring masuri ng iyong doktor ang kondisyon ng balat mula sa hitsura at lokasyon ng mga sintomas. Kung hindi, ang biopsy test at/o blood test ay ang tanging mabisang paraan upang masuri ang sakit sa balat na siyang pinagbabatayan ng mga sintomas. Ang isang biopsy test ay nag-aalis ng isang maliit na bahagi ng mga selula o tissue mula sa apektadong lugar. Ang cell o tissue na ito ay sinusuri sa ilalim ng mikroskopyo upang masuri ang pagkakaroon ng HSV.
Ano Ang Herpes: Mga Sanhi
Ang HSV-1 ay kadalasang humahantong sa sakit sa balat ng bibig, at sa ilang mga kaso, genital herpes. Dito, ang oral herpes ay nakukuha sa pakikipagtalik sa oras ng paghalik o oral sex.
Ang genital herpes, sanhi ng HSV-1 o HSV-2, ay maaaring mangyari bilang resulta ng oral-genital contact sa panahon ng oral, vaginal, o anal na pakikipagtalik sa isang indibidwal na nahawaan ng sakit.
Maaari ding maipasa sa isang bagong panganak ang mga banayad na sintomas kung ang ina ay nahawahan ng HSV-1 genital herpes sa oras ng kapanganakan. Ang HSV-2 ay maaaring maipasa mula sa balat patungo sa genital o anal area.
Mayroong ilang partikular na salik na nagpapataas ng panganib ng pag-ulit:
Ano Ang Herpes: Paggamot
Para sa kondisyon ng balat ng bibig, ang pinaka-inirerekomendang paggamot ay mga antiviral na gamot tulad ng oral valacyclovir. Kinokontrol ng mga gamot na ito ang tagal at kalubhaan ng mga sintomas, at binabawasan din ang dalas ng paglaganap. Ang ilang partikular na gamot na anti-viral na nakabatay sa reseta ay dalubhasa sa pagpapababa ng panganib ng paghahatid at pag-ulit.
Para sa genital herpes, ang mga sumusunod ay ang mga iniresetang paggamot:
- Umupo sa isang bathtub ng maligamgam na tubig sa loob ng 15 hanggang 20 minuto.
- Iwasan ang mga bubble bath upang maiwasan ang pagsiklab ng mga sintomas.
- Iwasan ang masikip na damit upang mabawasan ang panganib ng paglala ng kondisyon.
- Panatilihing malinis at tuyo ang genital area para makontrol ang pag-ulit at pagsiklab ng mga sintomas.
Maaaring kailanganin ng mga pasyente na gumawa ng mga pagbabago sa pamumuhay upang maiwasan ang pag-ulit ng HSV. Kabilang dito ang paggamit ng mga kasanayan sa ligtas na pakikipagtalik, gaya ng paggamit ng mga sumusunod:
- Panloob at panlabas na condom
- Lube na ligtas sa condom
- Mga dental dam
Key Takeaways
Ang herpes ay sanhi ng herpes simplex virus. Kabilang sa mga uri ng herpes virus ay HSV-1, na kadalasang nakakaapekto sa bahagi ng bibig, at HSV-2, na nagiging sanhi ng genital herpes. Ang mga kasanayan sa ligtas na pakikipagtalik ay nakakatulong sa pagpigil sa paghuli sa mga kondisyong ito.
Matuto pa tungkol sa mga Nakakahawang Sakit sa Balat dito.
[embed-health-tool-bmi]
