Naranasan mo na ba yung pakiramdam na parang may kakaibang pangangati o kirot sa lalamunan? Nakakairita ‘di ba? Madalas na nangyayari ito lalo na kapag papalit-palit ang panahon. Sa artikulong ito, aalamin natin ang iba’t ibang paraan para malutas ang problema ng makating lalamunan, mula sa mga gamot hanggang sa mga natural na solusyon.
Ano ang Makating Lalamunan at Ano ang mga Sanhi Nito
Ang makating lalamunan, o tinatawag ding “irritated or itchy throat” sa wikang Ingles, ay isang karaniwang kondisyon na nararanasan ng maraming Pilipino. Ito’y nagdudulot ng hindi kumportableng pakiramdam, at minsan ay nagiging dahilan din ng hirap sa paglunok at pagsasalita.
Pero alam mo ba na ang kondisyong ito ay maaaring mag-iba ang timpla depende sa sanhi? Halimbawa, ang makating lalamunan dahil sa allergy ay ibang-iba sa pakiramdam kumpara sa dulot ng impeksyon. Kaya importante na maunawaan natin kung bakit nangyayari ito para mas epektibo ang ating ginagawang paggamot [1].
Mga Karaniwang Sanhi ng Makating Lalamunan
Sa Pilipinas, maraming mga bagay ang puwedeng magdulot ng makating lalamunan. Sa mga siyudad tulad ng Metro Manila, ang polusyon sa hangin ay isang pangunahing sanhi. Ayon sa pag-aaral, ang mga pollutants at particulate matter ay nakakaapekto sa respiratory tract, kabilang na ang lalamunan [2].
Bukod sa polusyon, ang mga allergy sa pollen, alikabok, o pet dander ay puwede ring maging sanhi ng pangangati ng lalamunan. Karaniwang kasama nito ang iba pang sintomas tulad ng pagbahin at pagluha ng mata. Hindi rin natin maaaring kalimutan ang mga viral infections gaya ng sipon, trangkaso, at kahit ang COVID-19 na laganap pa rin sa bansa [3].
Kapansin-pansin din na ang mga bad habits tulad ng paninigarilyo at labis na pag-inom ng alak ay nagdudulot ng chronic na pangangati ng lalamunan. Mahalaga talaga na kilalanin natin ang totoong dahilan ng problema para masolusyunan ito nang maayos.
Impeksyon at Iba Pang Seryosong Sanhi
May mga pagkakataon na ang makating lalamunan ay sintomas ng mas malalang kondisyon. Halimbawa, ang strep throat na dulot ng bakteryang Streptococcus ay maaaring magdulot ng matinding pananakit ng lalamunan na may kasamang lagnat at hirap sa paglunok. Ayon sa mga pag-aaral, humigit-kumulang 15-30% ng mga kaso ng masakit na lalamunan sa mga bata ay dulot ng bakterya [4].
Sa panahon ngayon, hindi rin natin dapat balewalain ang posibilidad na ang makating lalamunan ay sintomas ng COVID-19. Sa datos mula sa DOH, nasa 15-25% ng mga pasyenteng may COVID-19 ang nagsisiwalat na nakakaranas sila ng irritation sa lalamunan [5].
Isa pang seryosong kondisyon na maaaring magdulot nito ay ang gastroesophageal reflux disease (GERD), lalo na kung ang pangangati ay lalo pang lumalala sa gabi o pagkatapos kumain ng maaasim, matataba, at maanghang na pagkain [6].
Mga Karaniwang Gamot na Maaaring Gamitin
Buti na lang, maraming available na solusyon para sa makating lalamunan. Siyempre, depende sa sanhi kung ano ang pinakamainam gamitin. Minsan kasi, kung symptom lang ito ng mas malalim na problema, kailangan muna nating solusyunan ang ugat ng sakit bago talagang mawala ang pangangati.
Over-the-Counter na Gamot
Para sa mga makating lalamunan na dulot ng allergy, epektibo ang mga antihistamine gaya ng cetirizine at loratadine. Available ang mga ito sa mga botika nang hindi na kailangan ng reseta ng doktor. Nakakatulong ang mga ito sa pagbawas ng inflammation at pangangati sa lalamunan [7].
Kung naman ang sanhi ay viral infection, maaaring subukan ang lozenges at throat sprays para sa viral infection. Puwede ring gumamit ng paracetamol o ibuprofen para sa pananakit, pero tandaan na temporary lang ang epekto nito at hindi ginagamot ang mismong sanhi [8].
Sa mga botika sa Pilipinas, makakabili rin ng mga specific na gamot para sa lalamunan gaya ng Bactidol at iba pang throat sprays. Merong ding mga powdered beverage na may gamot pang-sore throat na pwedeng inumin nang mainit para doble ang epekto – nakakaginhawa ang mismong gamot, tapos nakakarelax pa sa lalamunan ang init ng inumin.
Kahalagahan ng Hydration
‘Di mo mamalas, ang simpleng pag-inom ng sapat na hydration at tubig para sa makating lalamunan ay isa sa pinakamabisang solusyon sa makating lalamunan! Ayon sa pananaliksik, ang pagpapanatili ng sapat na hydration ay nakakatulong para mapaluwag ang mga secretions sa lalamunan at mapabilis ang proseso ng paggaling [9].
Ang mga mainit na inumin tulad ng tsaa (lalo na yung may honey at lemon) ay lalo pang nakakatulong. Hindi lamang napapa-relax ang lalamunan dahil sa init, nagbibigay pa ito ng moisture na nakakapawi ng pangangati. Iwasan naman ang mga caffeine at alcohol dahil maaari itong magdulot ng dehydration [10].
May mga pag-aaral na nagpapakita na ang pagsipsip ng ice chips o pag-inom ng malamig na tubig ay nakakapagbigay din ng temporary na ginhawa, lalo na kung may inflammation. Kaya kung naiinitan ka or napagod sa pagsasalita, subukan mo mag-ice water para maibsan ang discomfort.
Natural na Remedy para sa Makating Lalamunan
Sa Pilipino, kilala tayo sa paggamit ng mga natural na lunas bago pa man tayo bumisita sa doktor. At totoo namang maraming mga natural na solusyon ang napatunayan nang epektibo para sa makating lalamunan.
Mga Epektibong Natural na Solusyon
Unang-una sa listahan ay ang honey. Ayon sa pag-aaral na isinagawa sa Pilipinas, ang honey ay may anti-inflammatory at antibacterial properties na nakakatulong sa paggamot ng makating lalamunan [11]. Pwedeng ihalo ito sa mainit na tubig o tsaa para mas mabisa. Para sa mga bata naman na higit 1 taong gulang, puwede silang bigyan ng mainit na tubig na may kalamansi at pulbong luya (ginger) para sa makating lalamunan.
Nakakatulong din ang paglanghap ng steam o mainit na singaw. Subukan mong maglagay ng mainit na tubig sa isang malaking mangkok, takpan ng tuwalya ang ulo mo, at langhapin ang steam. Pwede ring magdagdag ng ilang patak ng essential oils tulad ng ginger at lemon para sa lalamunan para mas epektibo [12].
Ang calamansi at luya naman ay mga natural na gamot na madalas gamitin sa Pilipinas. Ang kalamansi ay mayaman sa Vitamin C na nakakapagpalakas ng resistensya, habang ang luya naman ay may anti-inflammatory properties. Pagsama-samahin mo ang mga ito – honey, kalamansi, at luya – at siguradong makakatulong na gumaling ka agad!
Tradisyonal na Paraan ng Pagpapagaling
Sa mga tradisyonal na tahanan, madalas ginagamit ang salt water gargle para sa makating lalamunan. Halo-haluin ang 1/4 kutsaritang asin sa isang basong mainit na tubig at gargle-in ito nang 30 segundong. Ayon sa mga pag-aaral, ang salt water ay nakakatulong sa pagpapabawas ng bacteria at pamamaga ng lalamunan [13].
Sa mga probinsya, marami ring gumagamit ng mga halamang gamot gaya ng lagundi, sambong, at bayabas. Ang mga dahon ng bayabas, halimbawa, ay kilala sa kanilang antibacterial properties at ginagamit sa pagkukuluan para gawing gargle solution [14].
May mga pamilya rin na naniniwala sa epekto ng paglagay ng mainit na bimpo sa leeg, na nakakatulong daw sa pagpabilis ng daloy ng dugo at pagbawas ng inflammation. Marami sa mga natural na remedyong ito ay hindi pa lubusang napag-aaralan sa siyensya, pero patuloy na ginagamit dahil sa naobserbahang mga positibong resulta.
Kailan Dapat Magpatingin sa Doktor
Bagaman maraming home remedies ang epektibo, may mga pagkakataon na kailangan na talagang kumonsulta sa doktor. Importante na malaman kung kailan dapat magpatingin para maiwasan ang komplikasyon.
Mga Senyales na Dapat Bigyang-Pansin
Kung ang makating lalamunan ay tumagal nang higit sa isang linggo kahit na may ginawa ka nang home remedies, dapat nang kumonsulta sa eksperto. Ganoon din kung may mga sumusunod na sintomas:
- Matinding hirap sa paglunok o paghinga
- Mataas na lagnat (higit sa 38.5°C) na tumatagal nang higit sa 3 araw
- Pamamaga ng lymph nodes sa leeg
- Pantal o pamamaga ng mukha
- Dugo sa laway o plema [15]
Para sa mga bata, mas mababang threshold dapat ang sundin. Kung ang bata ay nagpapakita ng sintomas ng pagkawala ng gana sa pagkain o pag-inom, o nagkakaroon ng hirap sa paghinga, dapat agad silang dalhin sa doktor [16].
Mahalaga ang Pampublikong Kalusugan
Sa panahon ngayon, lalong naging importante ang pag-iingat at maagang pagkonsulta dahil sa COVID-19. Kung ikaw ay nagkaroon ng close contact sa isang taong positibo, o nagpapakita ka ng iba pang sintomas ng COVID-19 bukod sa makating lalamunan, magpatingin kaagad sa doktor o magpa-swab test [17].
Tandaan din na ang antibiotics ay hindi epektibo laban sa viral infections. Huwag gumamit ng antibiotics nang hindi inirereseta ng doktor dahil maaari itong magdulot ng antibiotic resistance, na isang lumalaking problema sa larangan ng pampublikong kalusugan sa Pilipinas [18].
Para sa karagdagang impormasyon tungkol sa mga kondisyon ng respiratory system at kalusugan ng lalamunan, maaaring bisitahin ang website ng Department of Health o kausapin ang inyong family doctor.
