Ano ang Bakuna sa Polio at Bakit Ito Mahalaga?
Alam mo ba na ang polio, na dati’y nagdudulot ng malawakang pagkaparalisa sa mga bata sa buong mundo, ay malapit nang tuluyang mapuksa? At ang pangunahin nating sandata laban dito ay ang bakuna sa polio o polio vaccine.
Ang polio o poliomyelitis ay isang nakahahawang sakit na dulot ng poliovirus na kayang pahinain o paralisahin ang mga kalamnan, na nagreresulta sa pisikal na kapansanan o maging kamatayan sa ilang mga kaso.
“Dapat maintindihan ng mga magulang na sa bawat 200 impeksyon ng polio, isa ang maaaring maging permanenteng paralisa,” ito ay ayon sa pag-aaral ng WHO [2]. Kaya hindi biro ang banta nito, lalo na sa mga batang hindi pa nabakunahan.
Ang malaking tagumpay ng bakuna sa polio ay nakita sa mabilis na pagbaba ng mga kaso—mula milyun-milyong bata na naapektuhan noong 1980s, nagtala lamang ng 47 na kaso ng wild poliovirus noong 2022 [1].
Sa Pilipinas, nakaranas tayo ng muling pagsulpot ng polio noong 2019 matapos ng halos dalawang dekadang pagiging polio-free [3]. Ito’y isang malinaw na babala na kailangan nating patuloy na magpabakuna.
Ang ating bansa ay patuloy na nagpapatupad ng mga immunization program tulad ng Chikiting Ligtas at iba pang immunization campaigns para maprotektahan ang mga bata laban sa polio at iba pang sakit [4]. Ang mga programa tulad nito ay nakakatulong hindi lang sa indibidwal na bata, kundi sa buong komunidad sa pamamagitan ng tinatawag na “herd immunity.”
Pangkalahatang Impormasyon Tungkol sa Polio
Bago pa tayo seryosong magusap tungkol sa bakuna, intindihin muna natin kung ano talaga itong polio. Ang poliovirus ay kumakalat sa pamamagitan ng kontaminadong tubig o pagkain, at 72% ng nahawaan ay walang sintomas [1], kaya’t hindi nila alam na may dala at nakakapagkalat na pala sila ng virus.
Kadalasan ay parang trangkaso lang ang sintomas ng polio—lagnat, pananakit ng lalamunan, pananakit ng ulo, pagod, at pananakit ng tiyan. Pero ‘yung nakababahala talaga ay ang posibilidad ng pagkaparalisa. Tinatayang 1 sa 200 impeksyon ay pwedeng maging permanently paralyzed [2].
“Ang problemang ito ay hindi lamang tungkol sa mga bata ngayon, kundi pati na rin sa mga susunod na henerasyon,” ayon sa pahayag ng DOH noong 2021 [3]. Dahil walang gamot para sa polio, ang pag-iwas sa pamamagitan ng pagpapabakuna ang tanging solusyon.
Bakuna at Paggamit Nito sa Pagpigil sa Sakit
Ang bakuna sa polio ang nagsisilbi bilang pangunahing depensa natin laban sa nakakahawang sakit na ito. Ito’y isang payak na solusyon sa isang potensyal na nakamamatay na problema.
Dalawang uri ng bakuna sa polio: Oral Polio Vaccine (OPV) at Inactivated Polio Vaccine (IPV) ang karaniwang ginagamit. Sa Pilipinas, bakuna sa polio para sa mga sanggol sa edad 6, 10, at 14 na linggo, at booster dose sa edad 1 taon at 4-6 taon [5].
“Ang mga bakunang ito ang dahilan kung bakit naging polio-free ang Pilipinas noong 2000 hanggang 2019,” ayon sa isang pahayag ng WHO at UNICEF [6]. Mahalaga ang timing ng pagpapabakuna dahil nagbibigay ito ng proteksyon bago pa man malantad ang mga bata sa virus.
Ang kahalagahan ng pagpapabakuna sa polio ay hindi lang para sa indibidwal kundi para sa buong komunidad. Kapag maraming bata ang nabakunahan, nagkakaroon ng Pagpapabakuna sa polio ay nagdudulot ng ‘herd immunity’ na nagpoprotekta rin sa mga hindi pwedeng magpabakuna dahil sa medikal na kondisyon [7].
Makatutulong na Mga Programa at Inisyatiba
Sa kasalukuyan, ang DOH, WHO, at UNICEF ay nagtutulungan sa pagpapatupad ng Expanded Program on Immunization (EPI) sa Pilipinas. Ang programang ito ay naglalayong maabot ang 95% vaccination coverage para sa lahat ng pagpigil sa sakit, kasama na ang polio [8].
Noong 2019, nang muling lumitaw ang polio sa bansa, agad na naglunsad ang gobyerno ng “Sabayang Patak Kontra Polio” campaign. Ito’y naglayong mabakunahan ang milyun-milyong bata sa buong bansa [3].
Para naman sa mga lugar na nahihirapang maabot ng serbisyong pangkalusugan, tulad ng Basilan, Sulu, at Tawi-Tawi, nagkaroon ng espesyal na immunization campaign para masigurong napoprotektahan ang mga batang nasa vulnerable communities [9].
Mga Uri ng Bakuna sa Polio
Para sa mga magulang, mahalaga na maintindihan ang mga uri ng bakuna sa polio at ang pagkakaiba nila. May dalawang pangunahing uri ng bakuna laban sa polio: ang Oral Polio Vaccine (OPV) at ang Inactivated Polio Vaccine (IPV).
Ang OPV ay binubuo ng pinaghinang live poliovirus at ibinibigay sa pamamagitan ng pagpatak sa bibig ng bata. Ang IPV naman ay gawa sa patay na poliovirus at ibinibigay sa pamamagitan ng iniksyon [1].
Sa Pilipinas, ang rekomendasyon ng DOH ay ang paggamit ng dalawang uri ng bakunang ito. Ang mga bata ay nakakatanggap ng IPV sa kanilang 14-linggo check-up, at tatlong dosis ng OPV sa kanilang 6, 10, at 14 na linggong edad, at isang booster dose sa edad na 1 taon at 4-6 taon [5].
“Ang pagkakasunod-sunod ng pagpapabakuna ay mahalaga para sa maximum protection,” ayon sa pahayag ng CDC [10]. Hindi porke’t nakakuha na ng isang dose ay protektado na ang bata. Kailangan kumpletuhin ang lahat ng mga dosis sa tamang edad para lubos na maprotektahan ang bata.
Dagdag rin ng WHO at DOH, ang kombinasyon ng dalawang uri ng bakuna ay nagbibigay ng pinakamalakas na proteksyon laban sa polio [4].
Oral Polio Vaccine (OPV): Mga Benepisyo at Limitasyon
Ang OPV ang pinakakaraniwang ginagamit na bakuna laban sa polio sa buong mundo. Ang bakunang ito ay ipinapatak lamang sa bibig kaya’t madali siyang ibigay at hindi nangangailangan ng espesyal na training o kagamitan. Ito ang dahilan kaya karaniwan ito sa mga mass vaccination campaigns [2].
Isa sa pinakamalaking bentahe ng OPV ay ang OPV ay nagbibigay ng ‘intestinal immunity’ na hindi lang pinoprotektahan ang bata mula sa pagkakasakit kundi pinipigilan din ang virus na kumalat [10]. Isipin mo, kapag nabakunahan ang iyong anak sa OPV, hindi lang siya ang napoprotektahan mo—pati na rin ang iba!
Pero may limitasyon din ang OPV. Sa napakabihirang pagkakataon (humigit-kumulang 1 sa 2.7 milyong unang dosis), ang pinaghinang virus sa bakuna ay pwedeng mag-evolve at maging sanhi ng vaccine-derived poliovirus (VDPV), na maaaring magdulot ng paralysis [11]. Kaya mahalagang kumpletuhin ang lahat ng dosis para maiwasan ito.
“Hindi dapat ikatakot ang panganib na ito dahil mas malaki pa rin ang benepisyo kaysa sa panganib,” sabi ni Dr. Teodora Wi ng WHO Philippines [6]. Tandaan: ang panganib ng pagkakaroon ng polio kapag hindi nabakunahan ay mas malaki kaysa sa napakararang side effect na ito.
Inactivated Polio Vaccine (IPV): Mga Benepisyo at Limitasyon
Ang IPV naman ay ibinibigay sa pamamagitan ng iniksyon at gawa sa patay na poliovirus. Hindi tulad ng OPV, walang panganib na magdulot ng VDPV ang IPV dahil patay na ang virus sa loob nito [12].
Ang IPV ay nagbibigay ng malakas na “humoral immunity” o proteksyon sa dugo at central nervous system, na nakakapigil sa virus na makapasok sa nervous system at magdulot ng paralysis [10].
Pero may kahinaan din ang IPV. Hindi ito gaanong epektibo sa pagbibigay ng “intestinal immunity” kumpara sa OPV, kaya’t hindi nito ganoon katigas na pinipigilan ang pagkalat ng virus sa komunidad [11]. Bukod pa rito, mas mahal ito at kailangan ng trained health worker para maibigay, kaya mas mahirap gamitin sa mass campaigns, lalo na sa mga remote areas ng Pilipinas [3].
“Ang IPV at OPV ay parehong mabisa at ligtas na paraan para maiwasan ang polio,” paliwanag ng CDC [12]. Kaya sa karamihan ng vaccination schedules, kasama ang sa Pilipinas, pinagsasama ang dalawang uri ng bakuna para makuha ang benepisyo ng bawat isa.
Paghahambing ng OPV at IPV sa Pagsugpo sa Polio
Sa paghahambing ng dalawang uri ng bakuna, parehong mabisa ang OPV at IPV sa pagprotekta sa indibidwal laban sa polio. Pero may mga pagkakaiba silang dapat intindihin ng mga magulang.
Ang OPV ay mas madaling ibigay sa malaking populasyon, mas mura, at nagbibigay ng mas malakas na intestinal immunity. Samantala, ang IPV ay walang panganib na magdulot ng VDPV pero mas mahal at kailangang iturok [10].
Dahil sa kanilang mga kahinaan at kalakasan, maraming bansa, kasama ang Pilipinas, ang gumagamit ng sequential schedule—ibig sabihin, pagsasama ng IPV at OPV. Ayon sa WHO, ang ganitong approach ay nagbibigay ng pinakamalakas na proteksyon laban sa lahat ng uri ng poliovirus [13].
“Ang sequential schedule ay nagbibigay ng best of both worlds,” ayon kay Dr. Rabindra Abeyasinghe ng WHO. “Nakukuha natin ang intestinal immunity mula sa OPV at ang karagdagang proteksyon mula sa IPV nang walang panganib ng VDPV” [6].
Sa Pilipinas, nakikita ang epekto ng ganitong estratehiya sa mabilis na pagtugon sa 2019 polio outbreak, kung saan agad na naglunsad ng supplementary immunization activities gamit ang OPV at IPV, na naging daan para mapigilan ang outbreak [3].
