Dapat Malaman Tungkol Sa Lung Cancer: Facts Na Dapat Tandaan

Ano ang Lung Cancer?

Batay sa istatistika mula sa Global Cancer Observatory (GLOBOCAN), ang lung cancer ay pangalawa sa mga pinaka karaniwang uri ng cancer sa Pilipinas. At isa sa mga fact na dapat malaman tungkol sa lung cancer ay ito ang may pinakamataas na mortality rate kumpara sa iba pang uri ng cancer sa bansa.

At sa maraming uri ng cancer, ang lung cancer ay nasa ika-anim sa mga nangungunang sanhi ng kamatayan sa buong mundo.

Pero ano ang lung cancer? Ito ba ay sanhi lamang ng paninigarilyo o paglanghap ng secondhand smoke? Nasa panganib ba ang ibang grupo ng mga tao? Alamin natin ang iba pang dapat malaman sa lung cancer para mas maunawaan kung ano ang sanhi nito, at paano maiiwasan. 

Lung Cancer Facts

Bago natin sagutin ang tanong na “Ano ang lung cancer?” kailangan muna natin maunawaan kung ano ang cancer.

Ang cancer ay tumutukoy sa isang pangkat ng mga sakit na nangyayari kapag ang mga cells ng katawan ay hindi makontrol ang pagdami, at nagiging abnormal ang pag-replicate ng mga ito. Ito ay maaaring mangyari sa anumang uri ng cell sa katawan, at maaari rin itong kumalat o mag-metastasize sa ibang organs kung hindi ginagamot. 

Ang mga abnormal na cell na ito ay hindi gumagana tulad ng malusog na mga cell. At ito ay nagiging sanhi ng anumang mga apektadong organ na nahihirapan sa paggawa ng kanilang mga regular na function. Pagtagal, nagiging sanhi ito ng pagbagsak ng mga apektadong organ, na nagreresulta sa kamatayan.

Sa kaso ng lung cancer, ang mga abnormal cell ay magsisimulang mag-replika sa mga baga ng isang tao. Ito ay nagiging sanhi ng mga problema sa paghinga. Ang mga selula ng kanser sa kalaunan ay maaaring kumalat sa buong katawan, at maging sanhi ng iba pang mga komplikasyon. 

Mga Palatandaan at Sintomas

Ang mga sintomas ng lung cancer ay maaaring mag-iba sa bawat kaso. Minsan, ang mga sintomas ay lumilitaw na konektado sa paghinga ng isang tao, ngunit may mga kaso kung saan maaari itong makaapekto sa ibang bahagi ng katawan, lalo na kung ang cancer ay nag-metastasize na.

Narito ang ilan sa mga mas karaniwang sintomas ng lung cancer:

• Ang patuloy na pag-ubo na tila hindi nawawala
• Nahihirapang huminga o shortness of breath
• Bigla, hindi maipaliwanag na pagbaba ng timbang
• Wheezing
• Pag-ubo ng dugo 
• Pananakit ng dibdib

Ang mga sintomas na ito ay maaari ding nasa iba pang mga sakit sa baga. Kaya kung makaranas ka ng alinman sa mga sintomas na ito, pinakamahusay na bisitahin ang iyong doktor. Para sa malinaw na diagnosis kung ano ang maaaring problema.

Mga Sanhi at Risk Factors

Naitanong mo na ba kung “Ano ang pangunahing sanhi ng lung cancer?” Maaaring magulat ka na alam mo na ang sagot. 

Sa ngayon, ang isa sa pinakakilalang katotohanan ng cancer sa baga ay paninigarilyo ang numero unong salarin.

Ang paninigarilyo ay hindi lamang nakakaapekto sa baga ng taong naninigarilyo. Nakakaapekto rin ito sa baga ng mga taong nakalalanghap ng secondhand smoke. 

Sa katunayan, ang matagal na pagkakalantad sa secondhand smoke ay kinikilala bilang isang tiyak na sanhi ng lung cancer. 

Malinaw na ang mga naninigarilyo ay hindi lamang inilalagay ang kanilang sarili sa panganib, kundi pati na rin ang mga tao sa kanilang paligid.

Narito ang iba pang potensyal na sanhi ng lung cancer: 

• Ang patuloy na pagkakalantad sa polusyon sa hangin. Tulad ng usok mula sa mga pabrika, mga sasakyan, atbp. Ang mga ito ay maaaring mapataas ang posibilidad na magkaroon ng lung cancer.
• Isa ring risk factor ang pagkakalantad sa mga carcinogenic substance gaya ng arsenic, chromium, at nickel.
• Ang pagkakaroon ng family history ng lung cancer ay nagpapataas ng pagkakataon ng isang tao na ma-diagnose ng sakit. 
• Sa ilang mga kaso, ang mga malulusog na tao ay nasuri na may lung cancer. Gayunpaman, ang posibilidad na ito ay napakababa. 

Diagnosis at Paggamot

Pagdating sa pagsusuri sa lung cancer, dapat malaman na may iba’t ibang invasive at non-invasive na pamamaraan upang masuri ang presensya nito.

Narito ang ilan sa mga pagsusuri para sa lung cancer:

• Ang mga X-ray o CT scan ay maaaring magpakita ng anumang mga potensyal na abnormalidad o mga tumor sa mga baga ng isang tao.
• Sa ilang mga kaso, ang plema o mucus ng isang tao ay maaaring masuri para makita kung mayroong anumang cancer cells sa loob nito.
• Maaaring kailanganin ang biopsy o sample ng tissue ng mga cell sa iyong mga baga para sa pagsusuri. Ang doktor ay magpapasok ng isang tubo sa iyong lalamunan sa iyong mga baga para tingnan kung may anumang cancer cells, kumuha ng sample ng tissue mula sa iyong mga lymph node, o gumamit ng isang karayom para direktang makakuha ng sample ng tissue mula sa iyong mga baga. 

Kung ang mga resulta ng pagsusuri ay nagpapakita na may cancer cells, kakailanganing suriin ng iyong doktor kung gaano kalawak ang cancer. Maaaring may karagdagang pagsusuri, at pagsasagawa ng iba pang mga pamamaraan. Ito ay para tingnan kung ang cancer ay kumalat sa ibang bahagi ng iyong katawan.

Sa mga tuntunin ng paggamot, may ilang mga opsyon na dapat malaman tungkol sa lung cancer at sa paggamot nito. Gayunpaman, depende ito sa kalubhaan ng cancer, pati na rin sa gusto ng pasyente. Ito ang dahilan kung bakit ipinapayong kumunsulta sa isang doktor para sa pinakamahusay na paraan ng paggamot. 

Mga Karaniwang Paraan ng Paggamot 

Narito ang ilan sa mga pinakakaraniwang paraan ng paggamot para sa lung cancer:

Chemotherapy 

Sa ilalim ng chemotherapy, ang mga gamot ay ginagamit upang patayin ang cancer cells. Maaari rin itong gamitin kasabay ng iba pang mga uri ng treatment.  

Radiation therapy 

Gaya ng ipinahihiwatig ng pangalan, ang radiation therapy ay gumagamit ng naka-target na radiation upang patayin ang cancer cells sa katawan. Karaniwan itong ginagamit kasabay ng chemotherapy upang makatulong na matanggal ang lahat ng cancer cells sa katawan. 

Surgery  

May mga sitwasyon kung saan kailangang ilabas ng doktor ang isang bahagi ng iyong nahawaang baga upang ganap na maalis ang kanser. Ginagamit din ito kasabay ng chemotherapy upang makatulong na patayin ang anumang natitirang mga cancer cells.

Radiosurgery 

Tulad ng radiation therapy, ang radiosurgery ay gumagamit ng radiation upang i-target ang mga partikular na bahagi ng katawan. Ang pangunahing pagkakaiba ay ang radiosurgery ay mas naka-target, at perpekto para sa mga taong may maliliit na kanser, o kahit na kanser sa utak.

Targeted drug therapy 

Ang naka-target na therapy sa gamot ay gumagamit ng mga gamot na partikular na idinisenyo upang i-target ang mga partikular na selula ng kanser sa katawan. Gayunpaman, ang mga ito ay may napakaspesipikong paggamit, at ginagamit para sa mas malalang mga kaso. 

Immunotherapy 

Ang mga selula ng kanser ay karaniwang gumagawa ng mga protina na pumipigil sa immune system ng katawan sa pag-target sa kanila. Sa ilalim ng immunotherapy, ang mga gamot ay ginagamit upang makagambala sa proseso, at payagan ang immune system na direktang atakehin ang mga selula ng kanser.

Palliative na pangangalaga 

Ang palliative na pangangalaga, bagama’t hindi isang lunas, ay makakatulong nang malaki sa pagpapabuti ng kalidad ng buhay ng isang pasyente ng cancer. Nakakatulong ito sa kanila na mas mahusay na makayanan ang mga paggamot, at tumutulong na pamahalaan ang anumang mga sintomas ng kanser pati na rin ang mga side effect ng paggamot.

Prevention

Tulad ng ibang mga kanser, walang kumpirmadong paraan ng ganap na pag-iwas sa panganib ng kung cancer. Gayunpaman, dapat malaman tungkol sa lung cancer na may maaaring gawin para makabuluhang bawasan ang panganib ng lung cancer.

Narito ang ilang mga tip sa pag-iwas sa lung cancer:

• Kung ikaw ay naninigarilyo, pinakamahusay na ihinto kaagad ito. Kung mas maaga kang huminto sa paninigarilyo, mas mababa ang iyong pagkakataon na magkaroon ng kanser sa baga. Pinapababa mo rin ang panganib ng cancer para sa ibang tao sa paligid mo. 
• Hangga’t maaari, subukan at iwasan ang pagiging malapit sa mga naninigarilyo, o maruming hangin. Kung kaya mo, magsuot ng N95 rated mask kapag lalabas ka, para ma-filter nito ang anumang mga pollutant sa hangin.
• Iwasan magluto gamit ang uling.
• Ang radon levels sa iyong bahay ay maaaring maging sanhi ng lung cancer. Kaya magandang subukan ang radon upang matiyak na nasa loob ng normal range ang level. 
• Kung sa trabaho mo ay expose ka sa anumang nakapipinsala o carcinogenic na kemikal o mga sangkap, siguraduhing magsuot ng proper safety equipment at sundin ang proper safety protocol. 
• Mag-ehersisyo araw-araw at kumain ng masustansya at balanseng diet.

Ang mga hakbang na ito ay hindi lang dapat makatulong na mapababa ang iyong risk ng lung cancer kundi pati na rin ang iba pang uri ng cancer.